Χρήση σπέρματος δότη

Ποιους αφορά

Η τεχνική της μικρογονιμοποίησης (ICSI) έχει λύσει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα της υπογονιμότητας ανδρικής αιτιολογίας, δίνοντας τη δυνατότητα σε άνδρες με κακή ποιότητα σπέρματος να τεκνοποιήσουν. Ωστόσο, σε περιπτώσεις απουσίας σπερματοζωαρίων (αζωοσπερμία), η χρήση σπέρματος δότη είναι απαραίτητη ώστε το ζευγάρι να μπορέσει να τεκνοποιήσει. Η χρήση σπέρματος δότη αφορά:

• Ζευγάρια τα οποία αντιμετωπίζουν ανδρική υπογονιμότητα (αζωοσπερμία, άνδρες με εξαιρετικά κακή ποιότητα σπέρματος)
• Περιπτώσεις στις οποίες υπάρχει κίνδυνος κληρονόμησης σοβαρής γενετικής ασθένειας στους απογόνους που οφείλεται στον άνδρα
• Ομόφυλα ζευγάρια γυναικών
• Γυναίκες χωρίς σύντροφο

Τι προβλέπει η ελληνική νομοθεσία

Το ελληνικό κράτος έχει θεσπίσει νόμους οι οποίοι ελέγχουν τη χρήση και τη διακίνηση των δοτών. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία:

• Οι δότες σπέρματος πρέπει να είναι ενήλικες και να μην έχουν συμπληρώσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας τους
• Η χρήση νωπού σπέρματος δότη απαγορεύεται
• Η χρήση περισσοτέρων του ενός δοτών κατά τη διάρκεια του ίδιου κύκλου θεραπείας απαγορεύεται
• Δίνεται η δυνατότητα σε τρεις επιλογές:
1. Πλήρης ανωνυμία δότη γεννητικού υλικού
2. Πλήρης επωνυμία δότη γεννητικού υλικού
3. Σχετική επωνυμία, όπου το τέκνο όταν θα ενηλικιωθεί θα μπορεί να λάβει γνώση των προσωπικών στοιχείων του δότη γεννητικού υλικού

Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στον κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο των δειγμάτων, στη μετακίνηση τους, στην ιχνηλασιμότητα αλλά και στην ταυτότητα του δότη.

Επιπλέον, έχει δημιουργηθεί και λειτουργεί μητρώο δοτών από την Ελλάδα ή από το εξωτερικό, στο οποίο καταγράφονται όλοι οι δότες και μπορεί πλέον να γίνεται έλεγχος για τη συμμετοχή του κάθε δότη σε προγράμματα δωρεάς σε όλα τα Κέντρα Εξωσωματικής της Ελλάδας. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι δε θα ξεπεραστεί ο αριθμός παιδιών ανά δότη που ορίζεται από τον νόμο.

Κλινικός και εργαστηριακός έλεγχος

Προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή ποιότητα του σπέρματος και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος κληρονόμησης σοβαρών ασθενειών, οι δότες οφείλουν να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια. Στις υποχρεωτικές εξετάσεις περιλαμβάνονται αυτές που αφορούν σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες και πιο συγκεκριμένα αυτές για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV), της ηπατίτιδας Β και C, της σύφιλης καθώς και μία σειρά εξετάσεων για γενετικές ασθένειες (έλεγχος για μεσογειακά σύνδρομα τύπου α, β, δβ και δρεπανοκυτταρική, έλεγχος για ινοκυστική νόσο και κλασικός χρωμοσωμικός έλεγχος).

Στη Newlife συνεργαζόμαστε με αξιόπιστες και πιστοποιημένες Τράπεζες από την Ελλάδα και το εξωτερικό που πραγματοποιούν και μία σειρά επιπλέον εξετάσεων. Στη λίστα αυτή περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων εξετάσεις για Νωτιαία Μυϊκή Ατροφία (SMA), γονόρροια, χλαμύδια και τριχομονάδες.

Μετακίνηση και ιχνηλασιμότητα

Η μετακίνηση των δειγμάτων δότη σπέρματος είναι ελεύθερη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο η διακίνηση γενετικού υλικού, από και προς τρίτη χώρα-εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης-, επιτρέπεται μόνο μετά από άδεια της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, και αφού επιβεβαιωθεί η ύπαρξη επαρκών μηχανισμών ελέγχου και πιστοποίησης της ποιότητας, και τήρηση προτύπων ασφαλείας της Τράπεζας Σπέρματος.

Τέλος, η νομοθεσία επιβάλλει την ιχνηλασιμότητα των δοτών κατά τη μετακίνηση του γενετικού υλικού, καθιστώντας την τήρηση αρχείου με τις απαραίτητες πληροφορίες υποχρεωτική για τις μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και τις τράπεζες κρυοσυντήρησης.

Ταυτότητα δότη

Μετά από αλλαγή στη νομοθεσία το 2022, οι δότες σπέρματος έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν εάν η ταυτότητα τους θα είναι ανώνυμη ή επώνυμη, ή εάν επιθυμούν να υπάρχει η δυνατότητα γνωστοποίησής της στο τέκνο μετά από την ενηλικίωσή του, αν το τελευταίο το αιτηθεί. Αν ο δότης επιλέξει η ταυτότητά του να είναι ανώνυμη, οι ιατρικές πληροφορίες που τον αφορούν τηρούνται σε απόρρητο αρχείο χωρίς ένδειξη της ταυτότητάς του. Πρόσβαση στο αρχείο αυτό επιτρέπεται μόνο στο τέκνο και για λόγους σχετικούς με την υγεία του.

Επιλογή σπέρματος δότη

Η επιλογή ανώνυμου ή επώνυμου δότη σπέρματος γίνεται από το υποβοηθούμενο πρόσωπο και σε περίπτωση γάμου, συμφώνου συμβίωσης ή ελεύθερης ένωσης από αμφότερους συζύγους ή συντρόφους. Η ταυτότητα του τέκνου, καθώς και των γονέων του δε γνωστοποιείται στους δότες. Η Newlife συνεργάζεται με Τράπεζες Σπέρματος οι οποίες τηρούν τη νομοθεσία και διενεργούν μία αυστηρή διαδικασία επιλογής, εξασφαλίζοντας έτσι την ποιότητα του κρυοσυντηρημένου δείγματος.

Η επιλογή του δότη από το ζευγάρι βασίζεται σε μία σειρά από φαινοτυπικά χαρακτηριστικά όπως είναι η φυλή, η επιδερμίδα, το χρώμα των ματιών, το χρώμα των μαλλιών, το ύψος και η ομάδα αίματος. Σημειώνεται ότι ορισμένες τράπεζες δίνουν τη δυνατότητα απόκτησης επιπλέον πληροφοριών για τον δότη, όπως είναι το οικογενειακό υπόβαθρο, η εκπαίδευση, τα ενδιαφέροντα και επιπλέον εμφανισιακά χαρακτηριστικά, ύστερα από κάποια χρέωση.